Kloniranje životinja postalo je jedno od najintrigantnijih, ali i najkontroverznijih pitanja u svetu biotehnologije. Ova tehnologija omogućava stvaranje genetski identičnih kopija životinja, otvarajući vrata za naučna istraživanja, ali istovremeno postavljajući pitanja o etici i mogućim posljedicama po prirodu i životni svet.
Prvo uspešno kloniranje životinje zabeleženo je 1996. godine, kada je stvorena ovca Doli, prvi klonirani sisar. Doli je postala simbol kloniranja i dokaz da je tehnologija napredovala do tačke u kojoj je moguće stvoriti kopiju živog bića iz somatskih ćelija odrasle životinje. Nakon Doli, klonirani su razni sisavci, uključujući krave, svinje, koze, pse i mačke.
Iako kloniranje omogućava stvaranje kopija postojećih životinja, do sada nije stvorena nova vrsta ovom tehnologijom. Kloniranje ne generiše novi genetski materijal, već ponavlja genetski kod izvorne životinje. Klonirane životinje su identične svom „genetskom prethodniku“, ali ne predstavljaju novu vrstu. Međutim, kloniranje može imati značajnu ulogu u očuvanju ugroženih vrsta. Na primer, može pomoći u reprodukciji životinja čiji je broj opao zbog ljudskih aktivnosti ili klimatskih promena, omogućavajući obnovu populacije postojećih vrsta.
Jedna od najuzbudljivijih mogućnosti kloniranja je oživljavanje izumrlih vrsta. Teoretski, ako se uspe da se dobije dobro očuvani genetski materijal iz fosilizovanih ostataka, mogao bi se stvoriti klon izumrle vrste. Najpoznatiji pokušaji oživljavanja izumrlih vrsta fokusirani su na životinje poput mamuta. Postoji projekat poznat kao „De-Extinction“ koji se bavi kloniranjem mamuta korišćenjem genetskog materijala pronađenog u zamrznutom stanju u sibirskim tundrama. Istraživači pokušavaju da stvore klonove ili hibride mamuta i savremenih slonova, ali ovaj proces je vrlo složen zbog lošeg očuvanja genetskog materijala izumrlih životinja.
Osim mamuta, postoje i druge vrste koje se smatraju potencijalnim kandidatima za kloniranje i oživljavanje. Torbasti vuk, poznat i kao tasmanijski tigar, izumro je u 20. veku, a kloniranje ove vrste pokušava se putem DNK uzoraka sa muzejske građe. Golub selac, koji je bio veoma brojna ptica u 19. veku, izumro je zbog prekomernog lova, a kloniranje ove ptice je teorijski moguće, ali je neizvesno da li bi mogla opstati u savremenim uslovima.
Dodo, prepoznatljiv po tome što je bio neleteća ptica, takođe je predmet istraživanja za kloniranje. Iako je genetski materijal doda izgubljen, nova istraživanja mogla bi pokušati da pronađu ostatke koji bi omogućili kloniranje.
Iako je kloniranje ovih i drugih izumrlih vrsta tehnički moguće, naučnici se suočavaju s mnogim izazovima. Pored etičkih dilema, postoje i praktični problemi, kao što su osetljivost na bolesti i klimatske promene. Kloniranje ne znači samo vraćanje životinje u fizičkom smislu, već i vraćanje u ekosistem u kojem bi ona mogla preživeti, što predstavlja veliki izazov.
Vodeća genetska kompanija „Colossal Biosciences“ nedavno je objavila da je uspela da oživi izumrle vukove, koji su postali poznati u seriji „Igra prestola“. Oslanjajući se na precizno genetsko inženjerstvo i drevni očuvani DNK, naučnici su dešifrovali gen dire vuka i prepisali genetski kod običnog sivog vuka kako bi ga uskladili. Koristeći domaće pse kao surogat majke, doneli su na svet Romula, Rema i njihovu sestru, dvomesečnu Kalisi – prvi put vraćajući vrstu koja je izumrla pre mnogo vremena.
Kloniranje predstavlja značajan napredak u biotehnologiji, ali istovremeno otvara mnoge dileme o etici, očuvanju životnog sveta i mogućim posledicama po prirodu. Dok ćemo se suočavati s ovim pitanjima, kloniranje će i dalje biti tema od velikog značaja u naučnim i etičkim raspravama širom sveta.
