U nedelji kada se obeležava 26 godina od NATO agresije na Saveznu Republiku Jugoslaviju, stručnjaci upozoravaju na dugotrajne posledice bombardovanja, posebno korišćenja municije sa osiromašenim uranijumom (OU). Prema podacima, od 700.000 malignih tumora i 400.000 smrti tokom poslednjih dvadeset godina, čak 10% je direktno povezano sa ovim kontaminantima. U poslednjem izveštaju se ističe da su posledice korišćenja OU uključivale rađanje potomaka sa psihofizičkim malformacijama i povećanje broja sterilnih osoba.
Kao deo analize, stručnjaci su istakli da su tokom 78 dana bombardovanja, koje je počelo 24. marta 1999. godine, NATO avioni izveli više od 38.000 letova, pri čemu su ispalili 15 tona osiromašenog uranijuma. Ova municija je ostavila dugotrajne posledice na zdravlje, uključujući povećanje mortaliteta od malignih tumora za 36% u periodu od 1998. do 2017. godine.
U analizi se pominje kako su NATO snage, koristeći vojnu strategiju, kršile međunarodno pravo, a njihova akcija je okarakterisana kao „najpreciznija vazdušna operacija sa najmanje kolateralne štete“. Međutim, stručnjaci ističu da su dugoročne posledice korišćenja municije sa osiromašenim uranijumom daleko od „minimalnih“.
Profesor Slobodan Čikarić, radiolog-onkolog, i drugi stručnjaci su u autorskom tekstu za „Novosti“ naveli da su efekti korišćenja OU znatno štetniji nego što se prvobitno pretpostavljalo. U tekstu se navodi da se tokom ratnih dejstava stvaraju čestice uranijumovih oksida koje, zbog svoje male veličine, mogu lako da dospeju u ljudski organizam putem disanja ili ishrane. Ove čestice se raznose krvotokom i mogu doći do svake ćelije.
Pitanje koje se postavlja jeste da li je korišćenje municije sa osiromašenim uranijumom direktno uticalo na porast broja malignih tumora. Istraživanja pokazuju da je mortalitet od malignih tumora u Srbiji, u poređenju sa razvijenim zemljama, drastično porastao. U periodu od 2001. do 2010. godine, stopa incidencije malignih tumora u Srbiji povećana je za 110%, dok je stopa mortaliteta porasla za 186% u istom periodu.
Uzimajući u obzir podatke Republičkog statističkog zavoda, ukupan broj stanovnika Srbije 1998. godine bio je oko 7.620.000, a mortalitetna stopa od malignih tumora iznosila je 230 na 100.000 stanovnika. Do 2017. godine, broj stanovnika opao je na 7.020.000, dok je mortalitetna stopa porasla na 313 na 100.000 stanovnika. Ovi podaci ukazuju da je tokom 20 godina posle NATO agresije registrovano 700.000 novih malignih tumora i 400.000 umrlih.
Stručnjaci ističu da su posledice korišćenja municije sa osiromašenim uranijumom daleko od zaboravljenih. U izveštaju se navodi da je „Milosrdni anđeo“ odgovoran za najmanje 70.000 novoregistrovanih malignih tumora i 40.000 umrlih tokom poslednjih decenija. U istraživanju se takođe postavlja pitanje o broju novorođene dece sa malformacijama i sterilnosti kod muškaraca i žena.
Na kraju, stručnjaci apeliraju na vlasti da se ozbiljno pozabave pitanjem zagađenja životne sredine i zdravlja stanovništva. Potrebno je formirati međuresorno telo koje će se baviti istraživanjem posledica NATO bombardovanja i pružiti podršku onima koji su pogođeni posledicama. Takođe, naglašava se potreba za zabranom proizvodnje i upotrebe municije sa osiromašenim uranijumom, kao i za skladištenjem radioaktivnog otpada na propisan način.
Sve ove činjenice ukazuju na ozbiljnost situacije i potrebu za hitnom reakcijom kako bi se zaštitili građani Srbije i buduće generacije od posledica koje su nastale tokom NATO agresije. Neophodno je kontinuirano praćenje i istraživanje efekata zagađenja, kako bi se osigurala sigurnost i zdravlje stanovništva.
