Od 1953. godine, kada se spomene ime Ramštajn, većina ljudi prvo pomisli na Sjedinjene Američke Države. Ovaj nemački grad domaćin je najveće američke vojne baze na tlu Evrope, koja od 1974. godine služi kao sedište vazduhoplovnih snaga NATO-a. Ova baza je ključna tačka za komandovanje brojnim vojnim operacijama u Evropi i Africi.
Ekipa Euronews Srbija nedavno je posetila ovu bazu, gde se nalazi čuveni avion AVAKS, sistem za nadzor i osmatranje. Ovaj avion može da ostane u vazduhu do 10 sati i može se opisati kao „veliki brat“ koji sve vidi i sve zna. U okviru aviona, posada vrši osmatranje, pravi prepoznatljive fotografije iz vazduha, i radi na prepoznavanju ciljeva, kao i uspostavljanju veza. Zamenik komandanta AVAKSa, Henk Kifen, objašnjava da posada koristi konzole za kontrolu oružja i simulaciju borbenih manevara, kako bi sve što su snimili tokom osmatranja moglo biti iskorišćeno.
AVAKS prikuplja informacije sa zemlje, iz vazduha i sa mora, i može da detektuje ciljeve udaljene i do više stotina kilometara, koje zatim istovremeno šalje svim avionima NATO-a. Ovaj avion je vrlo aktivan, posebno od početka rata u Ukrajini, kada je njegovo praćenje evropskog neba postalo još važnije.
Komandant Kristen Tompson ističe ponos koji oseća zbog više od 40 godina upravljanja ovim avionom sa više od 20 nacija. AVAKS se koristi ne samo za vojne vežbe, već i za ozbiljno odvraćanje i odbranu, a uključuje se u sve što se događa u Evropi ili na Atlantiku.
Avion AVAKS, zajedno sa teretnim avionima poput Herkulesa i osmatračkim dronom Globalni jastreb, predstavlja stalni inventar baze Ramštajn, koja je sedište američkog vazduhoplovstva za Evropu, Afriku i NATO. Iako borbeni avioni pripadaju državama članicama, oni se ustupaju NATO-u na zahtev.
General Džejms Heker, komandant američkih vazdušnih snaga za Evropu, Afriku i NATO, najavio je planove do 2034. godine, koji uključuju nabavku 750 komada F-35 aviona, sa ciljem da svi budu operativni. On je naglasio da je NATO oduvek bio superioran u vazduhu, ali rat u Ukrajini je pokazao novu realnost – dronove koji često deluju u tajnosti i teško ih je detektovati.
Heker objašnjava da, iako je moguće oboriti ove dronove, to zahteva korišćenje skupe protivvazdušne artiljerije. Ukrajinci su pokazali da je moguće obarati dronove koristeći zvučne senzore i protivavionsku artiljeriju, što NATO sada primenjuje kako bi zaštitio svoje teritorije.
Osim toga, teritorija delovanja NATO-a se širi i na svemir. U Ramštajnu se nalazi centar koji koristi satelite, uključujući komercijalne satelite za vojne potrebe. Ova nova dimenzija operacija ukazuje na to da granice više nisu samo u vazduhu, već i u svemiru.
NATO je, prema rečima generala Hekera, u procesu razvijanja novih strategija kako bi se suočio sa izazovima modernog ratovanja, uključujući pretnje iz vazduha i svemira. Ove promene reflektuju promene u globalnoj sigurnosnoj situaciji i potrebu za adaptacijom i unapređenjem vojnih kapaciteta.
U svetlu trenutnih geopolitičkih tenzija, posebno u vezi sa Ukrajinom, jasno je da će baze kao što je Ramštajn igrati ključnu ulogu u budućim vojnim strategijama NATO-a i Sjedinjenih Američkih Država, obezbeđujući potrebne resurse i podršku za očuvanje bezbednosti u Evropi i šire.
