Da li ste se ikada zapitali kako su nastale reči poput “suprug” i “supruga”? Ove reči, danas uobičajene i svakodnevno korišćene, imaju zanimljivo poreklo koje seže duboko u prošlost, a koje nam približava Bojana Todić Sanković sa Instituta za srpski jezik SANU. U njenom tekstu na portalu „Jezikofil“, ona objašnjava kako se značenje ovih reči razvijalo tokom vremena, i koliko su njihove prvobitne konotacije drugačije od onih koje imamo danas.
Reč “suprug” u savremenom srpskom jeziku označava muža, odnosno bračnog druga. Međutim, njeno etimološko poreklo ukazuje na nešto sasvim drugačije. Ova reč potiče od staroslovenske reči „sǫprǫgъ“, koja se prevodi kao „jaram“. Glagol „sǫ-pręgnǫti“, koji je bio u upotrebi, značio je „zajedno upregnuti“. Iako se ovaj glagol danas ne koristi u tom obliku, varijante kao što su “spregnuti” ili “zapregnuti” i dalje postoje, a zadržavaju njegovo osnovno značenje, koje se odnosi na upreganje volova u isti plug ili kola.
Ono što je fascinantno jeste da se reč “suprug” prvobitno odnosila na zajedničko upreganje volova kako bi se osiguralo njihovo jednako kretanje. Ova ideja zajedništva i uzajamnosti se može povezati sa savremenim značenjem reči, gde suprug i supruga zajedno kroče kroz život. U tom smislu, nije iznenađujuće da se imenom suprug označavaju oni koji zajedno dele životne puteve, sa istim ciljevima.
Bojana Todić Sanković naglašava da su mnoge reči u jeziku izgubile svoja prvobitna značenja tokom vremena, često zbog promena u društvenim normama, kulturi, ili jednostavno evoluciji jezika. Tako se i reč “suprug” danas koristi isključivo kao sinonim za muža, dok je njeno bogato poreklo i prvobitno značenje zaboravljeno ili nepoznato većini ljudi.
U srpskom jeziku, reč “suprug” se često koristi u svojoj savremenoj konotaciji. Ipak, etimološke analize, poput onih koje sprovodi Todić Sanković, pomažu da se osvetli bogata i složena istorija jezika. Na primer, u „Etimologijskom rječniku hrvatskoga ili srpskoga jezika“ Petra Skoka, reč “suprug” se takođe povezuje sa značenjem „jaram“ i „sprega“, što dodatno potvrđuje njeno poreklo.
Interesantno je da se ovaj pojam zajedništva može primetiti i u drugim sličnim terminima u jeziku. Prefiksi poput „sъ(n)-“ i „sǫ-“ nose značenje zajednice ili uzajamnosti, što se može videti u rečima kao što su „suvlasnik“ ili „sugrađanin“. Ove reči podsećaju na ideju zajedničkog delovanja i međusobne podrške, koja je bila ključna u tradicionalnim društvima.
U savremenom svetu, gde se očekivanja i uloge u braku često menjaju, zanimljivo je razmišljati o tome kako su jezici i reči evoluirali kako bi odražavali te promene. Iako se reč “suprug” danas koristi kao oznaka za muža, njena prvobitna konotacija može nas podstaknuti da razmislimo o dubljim značenjima zajedništva i podrške u braku.
Na kraju, Todić Sanković podseća nas da je jezik živ entitet koji se stalno menja i prilagođava, a razumevanje njegovih korena može nam pomoći da bolje shvatimo ne samo reči koje koristimo, već i kulturne i društvene norme koje stoje iza njih. Ponekad, vraćanje korenima može otkriti bogatstvo i složenost naših svakodnevnih komunikacija, otvarajući vrata ka dubljem razumevanju međuljudskih odnosa i zajednica.
