Srpska zajednica u Hrvatskoj sprovela je opsežno demografsko istraživanje koje je otkrilo alarmantne podatke o depopulaciji i demografskom starenju među pripadnicima te nacionalne manjine. Prema informacijama koje prenosi Jutarnji list, rezultati istraživanja ukazuju na to da su procesi depopulacije i starenja u srpskoj zajednici u Hrvatskoj dvostruko izraženiji nego u ostatku zemlje.
Sanja Klempić-Bogadi iz zagrebačkog Instituta za istraživanje migracija, koja je sažela nalaze istraživanja, istakla je da dugoročni trendovi smanjenja broja žena u fertilnom uzrastu sugeriraju da srpska zajednica ne poseduje potrebnu snagu za demografsku revitalizaciju. Ova situacija vodi daljoj depopulaciji, što je predmet zabrinutosti među vođstvom Srpskog narodnog veća (SNV), koje je finansiralo istraživanje.
Vođstvo SNV-a svesno je negativnih demografskih trendova, o čemu svedoče statistike koje pokazuju da je broj stanovnika u Hrvatskoj 2021. godine bio manji za 900.000 u poređenju sa 1991. godinom, pri čemu su Srbi činili polovinu tog smanjenja. Predsednik SNV-a, Boris Milošević, naglasio je da je cilj istraživanja da se naučno razjasne uzroci ovih pojava kako bi se mogli razviti projekti koji bi umanjili negativne trendove.
Jedan od ključnih faktora za demografske promene jeste prirodno kretanje stanovništva. Veći broj umrlih nego rođenih u srpskoj zajednici prisutan je kontinuirano od sredine osamdesetih godina prošlog veka. Ovo je dodatno potkrepila Klempić-Bogadi tokom predstavljanja knjige “Zajednica zaslužuje budućnost – Demografska slika i budućnost Srba u Hrvatskoj”.
Osim prirodnog kretanja, istraživanje je ukazalo na migracije kao još jedan ključni faktor koji oblikuje demografske procese srpske manjinske zajednice. Negativan migracioni bilans, odnosno veći broj iseljenih nego doseljenih, značajno je doprineo depopulaciji u poslednjih 30 godina. Klempić-Bogadi je napomenula da je tokom postojanja Jugoslavije postojala tendencija da se Srbi sele u Srbiju, uprkos ekonomskom razvoju Hrvatske, dok su neki Srbi iz Bosne i Hercegovine migrirali u Hrvatsku radi zaposlenja.
Migracije unutar Evropske unije dodatno su uticale na ovu situaciju, jer su se mnogi Srbi iz Hrvatske odlučili na iseljavanje. Ovi trendovi ukazuju na to da su svi državljani Hrvatske, uključujući i Srbe, učestvovali u migracionim procesima ka EU, što je dodatno otežalo situaciju u srpskoj zajednici.
Treći značajan faktor koji je identifikovan u istraživanju jeste etnička mimikrija i asimilacija srpskog stanovništva u Hrvatskoj. Ova pojava je veoma prisutna i predstavlja prepreku u otkrivanju pravog migracionog salda Srba. Mimikrija se odnosi na proces u kojem se pojedinci ili grupe asimiliraju u dominantnu kulturu, što može otežati razumevanje demografskih promena i stvarnog broja pripadnika srpske zajednice.
U svetlu ovih nalaza, vođstvo srpske zajednice u Hrvatskoj planira da preduzme konkretne korake kako bi se umanjili negativni trendovi i osigurala budućnost srpske zajednice u zemlji. Istraživanje je postavilo osnovu za razvoj strategija koje će pomoći u revitalizaciji zajednice i obezbeđivanju boljih uslova za život i ostanak mladih u Hrvatskoj.
S obzirom na sve navedeno, jasno je da su pred srpskom zajednicom u Hrvatskoj značajni izazovi, ali i mogućnosti za obnovu i očuvanje identiteta. Potrebno je zajedničko delovanje i angažovanje svih relevantnih aktera kako bi se obezbedila bolja demografska slika i budućnost srpske zajednice u Hrvatskoj.
