Aleksandar Leka Ranković, jedna od najistaknutijih ličnosti socijalističke Jugoslavije, rođen je na današnji dan pre 115 godina. Ranković je bio potpredsednik države, narodni heroj, i jedan od najmoćnijih ljudi u zemlji. Poznat je po osnivanju OZNE, kasnije poznate kao UDBA, i radio je kao ministar unutrašnjih poslova.
Međutim, nakon što je smenjen sa svih funkcija 1966. godine, Ranković je postao predmet mnogih spekulacija i mitova. Postojala je široka percepcija da bi Jugoslavija bila drugačija da nije razvlašćen. Iako su postojale optužbe da je prisluškivao predsednika Tita, kasnije je utvrđeno da su te tvrdnje bile neutemeljene.
Ranković je bio poznat i po tome što je bio član KPJ još od mladosti, a učestvovao je u pripremama za ustanak tokom Drugog svetskog rata. Nakon rata, postao je ministar unutrašnjih poslova i potpredsednik savezne vlade. Međutim, politički obračun na Brionskom plenumu 1966. doveo je do njegovog razvlašćenja i potpunog povlačenja iz javnog života.
Iako su postojale različite teorije o razlozima Rankovićevog smenjivanja, njegova sudbina postala je simbol nezadovoljstva pravcem kojim se kretala Jugoslavija. Iako je optuživan za različite stvari, kao što su zloupotrebe i prisluškivanje, njegova vernost Titu i partiji nikada nije dovedena u pitanje.
Smatra se da je Rankovićev protivnik bio Ivan Stevo Krajačić, hrvatski komunista poznat po nacionalističkim stavovima, koji je imao veze sa ekstremnom hrvatskom političkom emigracijom. Krajačić je bio ključna figura u Rankovićevom smenjivanju, zajedno sa Edvardom Kardeljom i drugim istaknutim partijskim kadrovima.
Rankovićeva sudbina ostaje složena i kontroverzna tema u jugoslovenskoj istoriji. Iako je bio jedan od najmoćnijih ljudi u zemlji, njegovo razvlašćenje označilo je kraj jedne ere u Jugoslaviji. Danas, njegova ličnost i uloga i dalje izazivaju interesovanje i rasprave među istoričarima i javnošću.
